ناآرامی‌های ادامه‌دار گسل‌های افغانستان در نوار شرق کشور
تاریخ انتشار: ۲۴ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۸۹۳۳۱۵
خبرگزاری فارس - خراسان جنوبی؛ از نیمه مهرماه که اولین زمین لرزه ۶.۳ ریشتری را در ۴۰ کیلومتری غرب شهر هرات افغانستان شاهد بوده ایم ۱۹ و ۲۲ مهرماه نیز به ترتیب زمین لرزه های با قدرت ۶.۳ و ۶.۴ ریشتر هرات در این کشور را لرزاند. به واسطه نزدیکی خراسان جنوبی و رضوی به کانون زلزله های افغانستان این زمین لرزه در این استان ها به ویژه شهرستان های مرزی این دواستان احساس شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شدت این زمین لرزه ها در استان های شرقی کشور به حدی بود که مردم این نقاط را به خیابان ها کشاند و مدارس زیرکوه و تایباد را تعطیل کرد.همچنین ستادهای بحران در استان های خراسان جنوبی و رضوی تشکیل شد و امدادگران به حالت آماده باش درآمدند.
هرچند که تن زمین خراسان جنوبی با وجود ۴۷ گسل فعال همیشه می لرزد و روزانه شاهد زلزله های ۳ و ۴ ریشتری در این استان زلزله خیر ایران زمین هستیم و شاهدان عینی زمین لرزه ها گذشته هنوز که هنوز است خاطرات تلخ آوار زلزله ها و از دست دادن عزیزان خویش را یاد نبرده اند اما برخی از متولیان و تصمیم گیرندگان با این که واقف به نقاط خطر زلزله هستند و متخصصان علوم زمین نیز هشدارهای لازم را برای ساخت و ساز در این نقاط به آن ها می دهند اما باز هم شاهد ساخت و ساز بر روی گسل ها و نقاط خطر زلزله هستیم که نمونه آن فرهنگ سرای شهرداری بیرجند است.
به لرزه در آمدن تن هرات افغانستان آن هم با زلزله هایی با توان بالا از نیمه مهرماه تا کنون و احساس شدن آن در خراسان‌جنوبی، مردم این استان را نیز به ترس و واهمه واداشته است به همین سبب با متخصصان علوم زمین در خراسان‌جنوبی در این زمینه به گفت و گو می نشینیم تا در جریان چند وچون و این که تاکی این زمین لرزه ها ادامه دارد قرار گیریم.
دکتر محمدمهدی خطیب، استاد زمین شناسی دانشگاه بیرجند در گفت وگو با خبرنگار فارس از بیرجند اظهارداشت: به واسطه یکپارچگی زمین وقتی زمین لرزه ای در منطقه ای اتفاق می افتد نقاط مجاورش را نیز تحت تاثیر قرار می دهد چرا که ساختار پوسته زمین ادامه دار و واری مرزهای جغرافیایی و سیاسی است.
وی ادامه داد: در نتیجه آن چه در افغانستان اتفاق می افتد در اثر عملکرد چند گسل مانند درونه، هیرمند و هرات است و فعالیت این گسل ها سبب شده تا حلقه ای از فعالیت در آن ها شکل گیرد.
وی با اشاره به این که گسل ها نیز سبب برانگیختگی یکدیگر می شوند تصریح کرد: به همین دلیل است که زمین لرزه های پیاپی را در افغانستان تجربه می کنیم.
زمین لرزه‌های افغانستان ادامه دارد
وی این زمین لرزه ها را برای تعادل رسیدن زمین دانست و گفت: این زمین لرزه هنوز هم ادامه خواهد داشت و به تدریج از شدت، توان یا بزرگی آن کاسته خواهد شد اما این کاهش به صورت نموداری ست و ممکن است در برهه ای بالا هم برود مانند زمین لرزه ۲۲ مهرماه که با قدرت ۶۰۴ ریشتر اتفاق افتاد.
به گفته این متخصص علوم زمین ممکن است دوباره نیز زمین لرزه هایی با توان بالا در این منطقه رخ دهد و ممکن است دو تا سه ماه طول بکشد تا زمین به حالت آرامش برسد.
دکتر خطیب با اشاره به این که وقوع این زمین لرزه ها می تواند مناطق مجاور را نیز متاثر سازد گفت: چرا که حرکت و جنبش هر گسل سبب برانگیختن شدن گسل های مجاور می شود در نتیجه محدوده شرق ایران حد فاصل شهرهای تایباد وخواف در خراسان رضوی و زیرکوه در خراسان جنوبی به ویژه گسل های کولی، بین آباد، کریزان یا همان آبیز یا اردکول هم می تواند برانگیخته شود بنابراین این برانگیختگی ممکن است زمین لرزه در پی داشته باشد.
رئیس انجمن علمی زمین ساخت و زمین شناسی در ایران با بیان این که زمانی نمی توان برای رخ داد زمین لرزه ها مشخص کرد ادامه داد: در گذشته نیز شاهد این اتفاقات بوده ایم.
به گفته دکتر خطیب زمین لرزه یک واقعیت وجودی در کره زمین است که نمی شود نه از آن پیشگیری، نه جلوگیری و نه آن را حذف کرد پس باید با زمین لرزه زندگی کنیم یعنی دانش لازم را در مقابل نحو و مکان رخ داد زمین لرزه ها به دست بیاوریم. دیگر این که سرچشمه زمین لرزه که همان گسل های فعال است را نیز بشناسیم.
فعالیت‌ها متناسب با رفتار گسل‌ها
وی تصریح کرد: باید همه فعالیت های عمرانی، اقتصادی و اجتماعی خویش را نیز در هر نقطه ای که زندگی می کنیم متناسب با رفتار گسل ها تنظیم کنیم.
عضو انجمن زمین شناسی اروپا در ادامه به این موضوع اشاره کرد که عقل سلیم حکم می کند در نقطه ای که گسل فعال است هیچ ساخت و سازی انجام نشود و یکی از اشکالات مهمی که در این زمینه پیش می آید این است که تصمیم گیرندگان عیر متخصص گاهی تصمیم هایی می گیرند که متناسب با مرز زمین ساختی آن منطقه نیست به همین دلیل در آن نقاط شاهد حوادث ناگوار هستیم.
دکتر خطیب وقوع زمین لرزه ها را در هر نقطه ای از دنیا که رخ می دهد را برای متخصصان و تصمیم گیرندگان یک کلاس درس دانست و اضافه کرد: چند ماه قبل زمین لرزه بسیار بزرگی در ترکیه و سوریه رخ داد که در اثر این زمین لرزه ها بیش از ۵۰ هزار نفر جان خود را از دست دادند و تعداد زیادی شهر و خانه ویران شد.
به گفته وی این رخ داد اندوه همه انسان ها و جهانیان را در پی داشت اما یک سوال این اندوه چه دردی را دوا می کند وقتی دردی دوا می شود که از این وقایع درس بگیریم چرا که درس گرفتن از این وقایع سبب تضمین سلامت نسل های آینده می شود.
سردبیر مجله زمین ساخت خاطرنشان کرد: وقتی تصمیم اشتباهی بگیریم و روی گسل ساخت و ساز کنیم حالا به فرض این گسل هم چند صد سال خفته باشد و بعد از سال های فعال شود متولیانی که با وجود هشدارهای متخصصان این اقدام نابکار را انجام دادند به طور حتم در قتل انسان های آینده شریک هستند.
دکتر خطیب ادامه داد: چرا در قتل این انسان ها شریکند؟ چون دانش این کار را نداشته و به حرف دانش پژوهان هم گوش نکرده اند و تصمیمی غلط گرفته اند.
ساخت فرهنگ سرا بر روی گسل
به گفته وی شاید غلط ترین تصمیمی که در شهر بیرجند اتفاق افتاده است همین ساخت فرهنگ سرای شهرداری بیرجند است که بر روی گسل ساخته شده و نمادی از بی دانشی و بی فرهنگی ست آن هم در شهری که ادعا فرهنگی بودن دارد.
این متخصص علوم زمین تصریح کرد: جالب است که رسانه ها نیز در این زمینه خیلی حساس نیستند و در این زمینه ورود نمی کنند حداقل حسن که ورود به این کار دارد این است آن هایی که قصد این گونه تصمیم ها غلط را دارند تلنگری به آن ها وارد شده تا این راه اشتباه را ادامه ندهند.
شناسایی همه گسل‌های فعال
دکتر خطیب خراسان جنوبی را یک منطقه فعال زمین ساختی عنوان کرد که تعداد زیادی گسل فعال به عنوان سرچشمه های لرزه زا دارد و اکنون نیز همه گسل های فعال استان شناسایی شده اند اما مطالعه دقیق آن ها نیاز به پشتیبانی نرم افزاری و سخت افزاری دارد.
وی با بیان این که هرگز پژوهش در زمینه گسل ها قطع نمی شود افزود: هر روز به ایده جدید در مورد گسل ها دست می یابیم و با توجه به کارهای اولیه ای که برای شناسایی سرچشمه های لرزه را در استان انجام شده و با توجه به دانشی که در این زمینه وجود دارد دیگر هیچ کار تصادفی، غیر تخصصی و علمی روا نیست و باید کارها براساس دانش باشد.
استاد زمین شناسی دانشگاه بیرجند خواستار استفاده تصمیم گیرندگان از پژوهش علمی متخصصان علوم زمین برای ساخت وسازها شد چرا که از آن چه متخصصان می گویند را متولیان و تصمیم گیرندگان عملی نکنند به طور حتم مدیون نسل های آینده خواهند بود.
گسل‌ها نسخه واحد ندارند
دکتر خطیب به این موضوع نیز اشاره کرد که وقتی می گوییم ۴۷ گسل فعال همان ۴۷ تا نیست یعنی در این زمینه یک با یک برابر نیست چرا که نوع و ساز کار هر گسل با گسل دیگر متفاوت است به همین لیل نمی توان نسخه واحدی را برای گسل ها پیچید و به همین سبب است که می گوییم پژوهش تمام شدنی نیست و ادامه دارد.
وی تاکید کرد: گفتن این موارد هیچ فایده ای ندارد تا زمانی که به آن عمل نشود همان طور که دانشگاه بیرجند مسیر گسل های شهر بیرجند را مطالعه کرد و در اختیار شهرداری و دیگر دستگاه ها قرار داد اما به این پژوهش های علمی عمل نشد و به طور دقیق روی همان گسلی که معرفی کردیم ساخت و ساز انجام و فرهنگ سرا بیرجند ساخته شد.
وی با بیان این که برای محدوده های صیاد شیرازی و شهید ناصری نیز مطالعات علمی انجام شده و گسل های فعال پهنه احتیاط به راه و شهریازی معرفی شده است افزود: امید است که راه و شهرسازی به پژوهش علمی انجام شده عمل است و همانند کار شهرداری را انجام ندهند.
به گفته این متخصص علوم زمین عملکرد شهرداری بیرجند در مقایسه با دیگر دستگاه های خیلی بدتر است و جالب اینجاست که شهردای باید خیلی حساس تر باشد اما کمترین مسئولیت را در این زمینه قائل است که به طور حتم منافع و نگاه اقتصادی در ساخت فرهنگ سرا روی گسل تاثیر گذار بوده است.
هر روز خراسان‌جنوبی می لرزد
عضو انجمن زمین شناسی اروپا در مورد آمار زمین لرزه های رخ داده در خراسان جنوبی هم اظهارداشت: در استانی مثل خراسان جنوبی زمین لرزه هایی با توان ۳ و ۴ ریشتر که روزانه اتفاق می افتد و طبیعی نیز است چرا روی گسل های فعال قرار داریم.
بعلاه مناطقی که در حاشیه گسل های فعال هستند مستعد زمین لرزه های بزرگ می توانند باشند و در نظر داشته باشید که زمان وقوع زمین لرزه هیچ کس خبر ندارد و برخی اوقات رمال ها و طالع بین ها در این زمینه حرف هایی می زنند که هیچ استناد علمی ندارد.
به گفته دکتر خطیب نمی توان هیچ نقطه ای از خراسان جنوبی را با جود این همه گسل فعال را حذف کرد و گفت مستعد زمین لرزه نیست و همه گسل های فعالی که در استان هستند می توانند در حاشیه خود خطر زمین لرزه را ایجاد کنند.
رئیس انجمن علمی زمین ساخت و زمین شناسی ایران، خطر زمین لرزه را دو نوع دانست و ادامه داد: یکی خطر لرزش است که متداول ترین خطر است که با لرزش زمین ساختمان ها می ریزند و با مقاوم سازی آن می توان خطر را کاهش داد دیگری خطر برش است شاید عکس درختی که در زمین لرزه قاینات را وسط نصف شده را دیده باشید این نقطه در مسیر گسل و مسیر برش است پس هیچ سازه ای در این نقطه امن نیست و در هیچ جای دنیا هم روی گسل و زون گسل سازه ای ایجاد نمی کند بلکه این نقاط را به فضای باز زمین های ورزشی اختصاص می دهد.
به گفته وی خجالت آور است در شهر فرهنگی فرهنگ سرای آن را روی گسل می سازند و در آن عالی ترین مقام های کشوری از رئیس جمهوری گرفته تا بقیه دعوت می شوند و اگر همان لحظه اتفاقی بیفتد چه کسی می خواهد پاسخ گو باشد؟
به نظر این متخصص زمین اگر فرهنگ سرای بیرجند تخریب و یا تخلیه شود بیشترین خدمت را به جامعه انسانی کرده ایم چرا که بدترین خیانتی که می توانست به شهر بیرجند شود ساخت همین سازه بود.
استاد زمین شناسی دانشگاه بیرجند در ادامه اضافه کرد: دانشگاه بیرجند با توجه به رسالتی که دارد به انجام طرح های تحقیقاتی در مورد گسل ها و زمین لرزه ها در پایان نامه های دانشجویی کارشناسی ارشد و دکتری و طرح های تحقیقاتی استادان دانشگاه ها می پردازد و آمادگی دارد اگر دستگاه های اجرایی هم خواهان انجام این گونه طرح ها باشند برای آن ها انجام دهد.
به گفته دکتر خطیب هم اکنون در حال تعریف طرح تحقیقاتی با عنوان «سرشت رخ داد زمین لرزه در بشرویه» برای دانشجویان کارشناسی ارسد در زمینه ازریابی زلزله هایی که سال گذشته در منطقه بشرویه اتفاق افتاد هستیم.
ثبت ۷۰۰ هزار زلزله
علی هاشمی گازار، مسوول شبکه لرزه نگاری بیرجند هم به تازگی به رسانه ها اعلام کرد: سالانه به طور میانگین ۷۰۰ تا هزار زلزله در خراسان جنوبی ثبت می‌شود که نشان می‌دهد بیش از ۴۷ گسل منشعب از ۲ گسل بزرگ استان در حال حاضر فعال است
به گفته وی خراسان‌جنوبی ۲ گسل بزرگ به طول ۷۰۰ کیلومتر در وضعیت شمالی - جنوبی دارد که در امداد شرق و غرب لوت واقع شده است.
وی گفت: این گسل‌ها در طول تاریخ جابه‌جایی ۶۰ تا ۷۰ کیلومتری داشته‌اند و طی ۵۵ سال اخیر چهار زلزله بزرگ شامل زلزله سال ۱۳۴۷ خضری دشت بیاض، سال ۱۳۵۷ طبس، سال ۱۳۵۸ قاین و سال ۱۳۷۶ اردکول در محدوده خراسان جنوبی به وقوع پیوست.
مسوول شبکه لرزه نگاری بیرجند وابسته به موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران با بیان اینکه این زلزله‌ها بیشترین رکورد را در کشور داشته است ادامه داد: بزرگترین شکستگی به طول ۱۲۵ کیلومتر در استان خراسان جنوبی و در اثر زلزله سال ۱۳۷۶ اردکول روی داد که در تاریخ ایران منحصر به فرد بوده و نمونه و مشابه آن در هیچ استان دیگری نیست.
هاشمی گفت: وضعیت شبکه لرزه نگاری خراسان جنوبی در ۱۰ سال گذشته نشان می‌دهد که سالانه یک تا ۲ زلزله بالای پنج ریشتر در استان ثبت می‌شود، حدود ۱۰ زلزله چهار ریشتری و مابقی زیر چهار ریشتر است.
وی بیان کرد: براساس داده‌های موجود وقوع زلزله بالای هفت ریشتر در استان محتمل است اما تاریخ آن قابل پیش بینی نیست لذا امیدواریم تا زمان وقوع چنین زلزله‌ای مقاوم سازی ساختمان‌ها با جدیت دنبال شود تا تخریبی نداشته باشیم.
وی با اشاره به زلزله های ولایت هرات افغانستان که در استان‌های شرقی ایران هم احساس شد، گفت: گسل افغانستان و گسل‌های خراسان جنوبی به هم وصل نیستند و با هم ارتباطی ندارند.
مسوول شبکه لرزه نگاری بیرجند افزود: روال عادی این است که گسل‌ها تحت تاثیر نخواهند بود اما سال گذشته که زلزله ترکیه به وقوع پیوست این پیش بینی را انجام دادیم که در ۱۰ سال آینده زلزله بزرگی در افغانستان روی دهد چون گسل ترکیه و افغانستان با هم در ارتباط هستند.
هاشمی گفت: با این حال هر لحظه باید برای وقوع زلزله آمادگی داشته باشیم و هشدارهای لازم به آموزش و پرورش، مدیریت بحران و دیگر دستگاه‌های استان داده شده که از زلزله افغانستان به عنوان یک مانور واقعی برای خراسان جنوبی بهره ببرند.
وی ادامه داد: پس لرزه‌های افغانستان تا ماه آینده ادامه دارد و خراسان جنوبی هم این لرزش‌ها را به طور مرتب احساس خواهد کرد لذا از این فرصت باید نواقص موجود را در زمینه امداد یا ایستگاه‌های لرزه نگاری رفع کنیم.
ثبت ۳۵۰ زمین لرزه در ۶ ماه
این مقام مسوول ادامه داد: ۶ ماه نخست امسال ۳۵۰ زمین لرزه در استان خراسان جنوبی به ثبت رسید که بالاترین آن حدود ۴.۵ ریشتر حوالی جنوب دیهوک بود.
به گفته هاشمی خراسان جنوبی ۱۴ ایستگاه لرزه نگاری دارد که از این تعداد سه ایستگاه نیازمند به‌روز رسانی است و حدود ۶۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
پایان پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: زمین لرزه گسل های فعال خراسان جنوبی پژوهشگر زمین لرزه ها خراسان جنوبی شبکه لرزه نگاری خراسان جنوبی تصمیم گیرندگان دانشگاه بیرجند زمین لرزه گسل های فعال زمین لرزه فرهنگ سرای زمین شناسی ساخت و ساز دکتر خطیب علوم زمین دستگاه ها زمین ساخت استان ها زلزله ها گسل فعال روی گسل همه گسل ۴ ریشتر نقطه ای گسل ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۸۹۳۳۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ادامه ناپایداری‌های جوی تا فردا در خراسان جنوبی
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای خراسان جنوبی، به گفته لطفی کارشناس هواشناسی، دمای هوا هم تا اواسط هفته افزایشی است.
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»